عنوان کتاب: مروری بر تجربیات کشورهای منتخب در حمایت از جهش تولید
با تمرکز بر توسعه مقیاس بنگاه های کوچک و متوسط

معرفی کتاب:

از اصلی ترین سیاستهای دستیابی به جهش تولید، حمایت از توسعه بنگاه های کوچک و متوسط (SME) و به ویژه بنگاه های کوچک و متوسط با رشد سریع است. در این کتاب به صورت خلاصه سیاست های حمایتی بعضی کشورهای منتخب در پشتیبانی از رشد و توسعه مقياس این بنگاههاشامل استارتاپ‌ها و شرکت های فناور تشریح شده است، تا با الگوبرداری از تجارب این کشورها، بتوان سیاست های مناسب برای دستیابی به جهش تولید به عنوان هدف راهبردی کشور را طراحی کرد از مهمترین اصول حمایت از شرکتها و استارتاپ های با رشد زیاد، می توان به رویکرد گزینشی این سیاستها اشاره کرد. در این رویکرد سعی می شود شرکت های با پتانسیل بالا و افراد کارآفرین و مستعد شناسایی شود و از آنها به صورت ویژه حمایت شود. در این رویکرد هدف افزایش تعداد شرکت ها نیست بلکه هدف رشد تصاعدی شرکت های خاص است. همچنین در این برنامه ها سازمان های حمایتی برای دستیابی به اهدافشان به صورت فعال و پیش دستانه عمل می کنند. حرفه ای بودن و شبکه ای بودن از ویژگی های اصلی سازمان های حمایتی مخصوص توسعه استارتاپ‌های با رشد سریع است و تأكید برنامه های آنها بر توسعه مهارت های کارآفرینان مستعد است. در این رویکرد برطرف کردن مشکلات غیر مالی در اولویت است. سیاستها به گونه ای طراحی شده است که در جهت کمک به دسترسی به بازارهای جهانی، تقویت دانش مدیریتی و مهارت های لازم باشد.

همینطور در خصوص حمایت های مالی اعطای کمک هزینه های پژوهشی و سرمایه خطرپذیر و هوشمند، مؤثرتر از تسهیلات مالی است. بین المللی سازی و توسعه استارتاپ‌های جهانی در اولویت اصلی سازمان های حمایتی قرار دارد و تنها از این طریق می توان به جهش تولید و رشد بالا دست یافت. نکته اصلی در این حوزه این است که بسیاری از کارآفرینان تنها زمانی به بین المللی شدن فکر می کنند که شرکت آنها بالغ شده است و باور آنها این است که پیش از رسیدن به بلوغ در بازارهای داخلی نباید سراغ صادرات و کار بین المللی بروند. اما مشکل اینجاست در آن زمان تغییرات و اصلاحات در مدل کسب و کار فرایندها به سختی صورت می پذیرد.

از این رو، باید برای حل این معضل، بین المللی شدن را در هسته اصلی شرکت و در زمان شکل گیری و تولد آن در نظر گرفت. به این معنا که باید در الگوسازی اولیه کسب و کار، موضوع تجارت و ارتباط با دیگر شرکت های خارجی را پیش بینی کرد و مبتنی بر آن ساختارهایی را تعبیه کرد که در آینده بتواند با ارجاع به آن قابلیت بین المللی شدن را به منصه ظهور برساند. این موضوع در کانون توجه بسیاری از سازمانهای حمایتی قرار دارد و برای رسیدن به آن عمدتا از شبکه گسترده مشاوران بین المللی و نیز نمایندگی های تخصصی و دولتی در خارج از کشور استفاده می شود. در این حوزه استفاده از ظرفیت شتاب دهنده های بین الملی، وزارت امور خارجه کشور و بسیاری از ظرفیت های مشابه در اولویت قرار دارد. از آنجاکه جمعیت جوان و تحصیل کرده کشور پتانسیل بسیار زیادی برای کارآفرینی دارد، این موضوع در طراحی سیاستهای توسعه بنگاه های کوچک و متوسط با رشد سریع در کشور ما نیز باید اعمال شود. به عنوان مثال بر اساس گزارش پایش کارآفرینی جهانی تمایل به کارافرینی در میان ایرانیان در رتبه ۵ دنيا قرار دارد.

اما عمده این سیاست ها به صورت عمومی و غیر هدفمند و متناسب با توسعه عمومی کارآفرینی و استارتاپ ها است و به ویژه در حوزه توسعه استارتاپ های جهانی با خلا بزرگی روبه رو هستیم. در پایان توجه به یک نکته ضروری است که سیاست های بیان شده در این گزارش، جزء سیاست های هدفمند و ویژه است که در کشورهای مختلف اثربخشی بالایی داشته است، اما این سیاستها جایگزین توجه به موضوعات کلیدی کل کسب و کارها مانند «بهبود فضای کسب و کار»، «ثبات در رویه ها، قوانین و مقررات»، «ثبات در شاخص های کلان اقتصاد»، «بهبود تأمین مالی کارآفرینی»، و بهبود نظام مالیات و بیمه» نمی شود. در فصل آخر این کتاب جمع بندی از سیاستها و برنامه های پیشنهاد برای حمایت از کسب و کارهای با رشد سریع ارائه شده است.

مقدمه:
بنگاه های کوچک و متوسط (SMEها) حدود ۶۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهان و بیش از ۹۰ درصد اشتغال در سطح جهان را تشکیل می دهند. از سوی دیگر، بررسی های مختلف حاکی از آن است که SMEها در توسعه مقیاس خود، با موانعی مواجه اند که برخلاف تصور رایج، بخش عمده ای از این موانع و مشکلات، غیرمالی است. برخی چالش های مهم پیش روی این شرکت ها عبارت است از مهارتهای ناکافی، دسترسی نداشتن به فناوری های بالا، هزینه های زیاد معامله، حقوق مالکیت ضعیف، ضعف در دسترسی به بازار، نداشتن دانش مدیریتی مناسب.

با توجه به سهم و مشارکت SMEها در تولید ناخالص داخلی، ایجاد اشتغال، توسعه نوآوری و کاهش فقر از یک سو و مشکلات پیش روی توسعه آنها از سوی دیگر، پشتیبانی از توسعه این بنگاهها یکی از اهداف سیاستی مهم کشورهای مختلف است. دولتها باید رویکردی یکپارچه برای توسعه SMEها اتخاذ کنند و با همکاری بخش خصوصی، زیست بوم پویای حمایت از رشد و پیشرفت SMEها را توسعه دهند. در این بین SMEهای با رشد سریع از اهمیت ویژه ای برخوردارند. این شرکتها که عموما شرکت های نوآور، مبتنی بر فناوری و استارتاپ ها هستند، بخش کوچکی از تعداد كل شرکتها را تشکیل می دهند، اما نزدیک به نیمی از مشاغل جدید (بیش از ۵۰ درصد) را در جامعه خلق می کنند.

شناسایی و حمایت از این شرکت ها می تواند سیاستی مهم در دستیابی به جهش تولید و رشد اقتصادی باشد. با توجه به این نکته، بسیاری از پژوهشگران و سیاستگذاران در تلاش برای پاسخ گویی به این سوال هستند: چگونه شرکتهای با رشد سریع بیشتری ایجاد کنیم؟ نمونه های فراوانی از تجربیات موفق کشورها در حمایت از SMEها و به ویژه SMEهای با رشد سریع وجود دارد و بررسی آنها می تواند راهگشای تدوین سیاست ها و برنامه های حمایتی مناسب در کشور باشد. در این گزارش، برخی سیاست ها و برنامه های پیشنهادی در مطالعات پیشین و نیز تجربیات کشورهای منتخب زیر در زمینه پشتیبانی از توسعه SMEها بررسی شده است.

سیاست ها و برنامه های پیشنهادی در مطالعات پیشین:
آدیئو و همکاران (۲۰۰۷) با مطالعه سیاستهای ۹ کشور درباره SMEهای دارای رشد زیاد، تحلیلی جامع از سیاست های حمایت از بنگاه های دارای رشد زیاد انجام داده اند و آموزه های زیر را در این زمینه ارائه کرده اند:
رویکرد گزینشی: راهکارهایی که به دنبال تشویق رشد سریع است، باید کاملا گزینشی باشد زیرا سهم بسیار کمی از بنگاه ها خواستار دستیابی به رشد سریع هستند و می توانند رشدی سریع داشته باشند. رویکرد پیش دستانه: سازمان های حمایتی به جای اینکه منتظر مراجعه SMEها برای دریافت حمایت ها باشند، باید به منظور توسعه پشتیبانی های سفارشی برای بنگاه های بالقوه دارای رشد زیاد، با رویکردی فعال اقدام به پویش محیطی برای یافتن این بنگاه ها کنند.
همکاری با بخش خصوصی: مشارکت فعال بازیگران بخش خصوصی، وجود مهارت های مبتنی بر تجربه در مدیریت رشد را تضمین می کند و اعتبار راهکارهای حمایتی را افزایش می دهد.
 حرفه ای گرایی: سازمان حمایتی باید حرفه ای گرایی، شایستگی و ویژگی های انحصاری خود را پرورش دهد تا بتواند ارزش واقعی ایجاد کند و برای شرکت ها قابل اعتماد باشد.
 اقدامات پایدار: از آنجا که رشد نیازمند زمان است و بنگاه های دارای رشد زیاد ممکن است شکننده باشند، اجرای اقدامات پایدار ضروری است.
تمرکز روی مهارتها: از آنجا که مدیریت رشد، دشوار است، سیاست باید بر توسعه شایستگی های مدیریتی در مدیران باتجربه تأکید داشته باشد.
آنها همچنین تفاوت بین سیاست های عمومی حمایت از SMEها و سیاست های حمایت از SMIEهای دارای رشد زیاد را بیان کرده اند (جدول 1).

.