در این جلسه آیت الله علیرضا اعرافی به برنامه ستادهای راهبری حوزه علمیه اشاره کرد و گفت: این ستادها، مباحثی مرتبط با کنشگری‌های اجتماعی را دنبال می‌کند.

وی با اشاره به اینکه ستادهای راهبری در حدود 30 عنوان شکل گرفته‌اند، مطرح کرد: در نهادهای حوزوی باید بدانیم چه مطالباتی وجود دارد و برنامه‌های خود را در راستای این مطالبات دنبال کنیم.

مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه تلاش کردیم در رشته‌های حوزوی توجه خوبی به علوم انسانی داشته باشیم، عنوان کرد: در تعاملات حوزه و وزارت علوم بسیاری از خلاها را می‌توان رفع کرد.

وی با اشاره به اینکه در حوزه در حد وسعمان محورهای شورای عالی تحول علوم انسانی را دنبال می‌کنیم، خاطرنشان کرد: باید محور و اولویت‌ها مشخص شده و به برنامه‌های دقیق خلاصه شود.

آیت الله اعرافی تصریح کرد: سند ملی تحول علوم انسانی طی دو ماه آینده می‌تواند با ملاحظات خاص خود نگاشته شود.

9 محور اصلی ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی

در ادامه دکتر حمید بالایی از برگزاری 18 جلسه شورای برنامه ریزی ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی خبر داد و بیان داشت: این جلسات در 4 دوره با محوریت مرکز مدیریت حوزه علمیه، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دانشگاه علوم اسلامی رضوی و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار شده است و موضوعات آن شامل «معرفی ستاد راهبری»، «تبادل نظر درباره نظریات علوم انسانی اسلامی»، «بررسی مؤلفه های آموزش و پژوهش تولید علوم انسانی اسلامی» و «جمع بندی نهایی» می شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) شناخت تفصیلی مجموعه ها شامل اهداف، برنامه ها، ظرفیت ها و…، ارائه مؤلفه های آموزش و پژوهش با محوریت تولید علوم انسانی اسلامی، تدوین و تصویب رسالت و مأموریت اصلی ستاد، بررسی مؤلفه های تولید علوم انسانی اسلامی و امتداد آن ها در دستگاه های اجرایی و حاکمیتی و مشخص کردن نقش دانشگاه ها در تولید و امتداد علوم انسانی اسلامی از جمله خروجی های این 18 جلسه برشمرد.

وی اضافه کرد: 38 مصاحبه تفصیلی داشتیم که از میان آن ها 225 آسیب در عرصه های تولید علوم انسانی اسلامی در قالب 9 محور استخراج و تصویب شده است. همچنین ذیل این 9 محور به 47 اقدام اساسی دست پیدا کرده ایم که در 158 زیر اقدام تفصیل قرار داده ایم تا تا نقشه راه و مسیر حرکت ستاد را مشخص کنیم.

دکتر بالایی، طراحی مدیریت راهبردی ستاد، رصد و تجمع اطلاعات علوم انسانی اسلامی و دسترسی آن به وسیله مراکز با ایجاد یک سامانه، رصد آخرین تحولات علوم انسانی اسلامی متعارف در غرب و نقد آن در چارچوب اسلام و مسائل عمومی، پژوهش و تولید مبانی نظری علوم انسانی اسلامی، حل مسائل بومی و تولید علم نافع مبتنی بر چارچوب های علوم انسانی اسلامی، آموزش، تربیت و شبکه سازی گروه های انسانی متخصص در علوم انسانی اسلامی، گفتمان سازی جنبه علمی و همچنین جنبه کاربردی کردن علوم انسانی در مراکز علمی و اجرایی سازی پژوهش های علوم انسانی اسلامی را 9 محور اصلی ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی برشمرد.

 وی تربیت اساتید حوزوی و دانشگاهی، ترجمه آثار، هم افزایی با نهادهای اجرایی، بررسی ظرفیت های پژوهشی، راه اندازی سامانه علوم انسانی اسلامی، ایجاد ارتباط با مراکز و نهادهای اجرایی، تدوین الگو تعامل حوزه و دانشگاه، ایجاد سامانه اساتید علوم انسانی اسلامی و… از دیگر اقدامات صورت گرفته توسط دبیرخانه ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی عنوان کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) خاطرنشان کرد: اقدامات انجام شده برای تمام بخش های عضو همکار ستاد راهبری ارسال و وظایف هرکدام همانند انجمن های علمی حوزه، معاونت پژوهش و آموزش حوزه های علمیه، وزارت علوم، مؤسسه امام خمینی(ره)، دانشگاه امام صادق(ع)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی و… نیز مشخص شده است.

وی تأکید کرد: از اقدامات صورت گرفته یک برش 5 ساله و یک برش 1 ساله را طراحی کرده ایم که به عنوان اسناد تهیه شده است و در تلاشیم در دبیرخانه به جمع بندی برسانیم تا شورا بتواند با ورود به اقدامات اجرایی، اهداف را پیگیری کند.

تحول علوم انسانی با برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی محقق می‌شود

محمدعلی زلفی‌گل اظهار کرد: تحول در علوم انسانی نیازمند برش‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت است.

وی با اشاره به اینکه عدم برنامه در توزیع متوازن استعدادها یکی از اشکالات علوم انسانی است، مطرح کرد: باید راه جدیدی را آغاز کنیم و برخی موضوعات را به صورت ریشه‌ای اصلاح کنیم.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه باید در مسیر تحول علوم انسانی اولویت‌بندی صورت بگیرد، عنوان کرد: اگر این اولویت‌بندی‌ها صورت بگیرد می‌توان تمام ظرفیت‌ها و تمرکزات را در یک جهت بکار گرفت.

وی با اشاره به اینکه باید آئین نامه مشخصی برای کتاب‌های علوم انسانی اسلامی درنظر گرفته شود، خاطرنشان کرد: با مشخص شدن این آئین نامه می‌توانیم از تمام ظرفیت‌های حوزه و دانشگاه استفاده کنیم.

زلفی‌گل با بیان اینکه اگر بخواهیم زبان فارسی را مرجع کنیم، باید از ظرفیت‌های قانونی نیز استفاده کنیم، تصریح کرد: اگر بخواهیم تمام اقدامات را به یک گروه خاص بسپاریم هم از سایر ظرفیت‌های ملی محروم می‌شویم و هم به اهداف خود نخواهیم رسید.

کشورها از تحول علوم انسانی استقبال می کنند/هوش مصنوعی نیازمند پشتوانه‌سازی است

دکتر محمدمهدی طهرانچی، اظهار کرد: تحولات جهانی بسیار سریع و اثرگذار درحال شکل گیری است.

وی با اشاره به اینکه از دو منظر حکمرانی و الهام بخشی به علوم انسانی اسلامی نگاه می‌کنیم، مطرح کرد: سایر کشورها مانند لبنان نیز به این تحول در علوم انسانی اهتمام دارند، ولی در این عرصه از ما تبعیت می‌کنند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه مباحثی مانند هوش مصنوعی نیازمند پشتوانه‌سازی است، عنوان کرد: هوش مصنوعی با سرعت درحال پیشرفت و ورود به جامعه است که باید سیاست‌های مواجهه با آن هرچه سریع‌تر تبیین شود.

وی با اشاره به اینکه باید تمام توان را به تعلیم و تربیت اختصاص دهیم، خاطرنشان کرد: انسان شناسی یکی از لازمه‌های موفقیت در این عرصه است که باید به آن توجه داشته باشیم.

دکتر طهرانچی با بیان اینکه باید بسته‌های مشخص برای تربیت را تهیه کنیم، تصریح کرد: باید فرصت‌های مطالعاتی سه ماهه و ۶ ماهه را در اختیار اساتید قرار دهیم.

وی با اشاره به لزوم جریان تحقیق مشترک، یادآورشد: نوشتن مقالات و پایان‌نامه‌های مشترک میان حوزه و دانشگاه نیز در این عرصه بسیار موثر است.

شورای عالی تحول علوم انسانی دارای اشکال مدیریتی و ساختاری است

دکتر غلامعلی حدادعادل با اشاره به اینکه در غرب اعتقاد دارند فیلسوفان جانشینان پیامبران شده‌اند، اظهار کرد: اقدام تحول علوم انسانی، کار ظریف، عمیق، پیچیده و زمان‌بری است.

رییس شورای تحول علوم انسانی اسلامی شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه این موضوع از حساسیت‌های بسیاری برخوردار است و با اشاره به اینکه تحول علوم انسانی دارای سه ضلع شورای انقلاب فرهنگی، وزارت علوم و حوزه علمیه است، عنوان کرد: این سه ضلع باید هماهنگ با یکدیگر اقدام کنند و وظایف مشخصی را بر عهده بگیرند.

وی با بیان اینکه اقدام روی زمین مانده امروز تحقیق در مبانی و اصول علوم انسانی اسلامی است، خاطرنشان کرد: حوزه علمیه می‌تواند تقویت گروه‌های تخصصی حوزوی و دانشگاهی را نیز دنبال کند.

حدادعادل با اشاره به اینکه پدید آمدن گروه‌های تخصصی حوزوی یکی از برکت‌های سالیان اخیر است، تصریح کرد: این گروه‌ها باید به صورت کمی و کیفی تقویت شوند.

وی ادامه داد: کتاب‌هایی مطابق سرفصل‌های مشخص می‌تواند توسط حوزه علمیه تالیف شود تا در دانشگاه‌ها توسط اساتید تدریس شوند.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه مبانی جامعه شناسی اسلامی باید تبیین شود، یادآور شد: همچنین در حوزه روانشناسی نیز باید نگاه‌های جدیدی ایجاد شود.

وی اضافه کرد: شورای عالی تحول علوم انسانی در شرایط فعلی دارای اشکال مدیریتی و ساختاری است، چرا که چنین موضوعی اقدام شورایی نیست، بلکه نیازمند سازمان و بودجه مشخص است.

نباید در مسیر تحول علوم انسانی اسلامی بروکراسی ایجاد شود

حجت الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا اظهار کرد: شورای تحول در ابتدا باید به دنبال ساماندهی اقدامات انجام شده در عرصه تحول علوم انسانی اسلامی باشد.

وی با بیان اینکه باید حوزه و آموزش عالی به یک مدیریت مشترک در این عرصه برسند، مطرح کرد: باید فرصتی برای مجموعه‌های فعال در این عرصه ایجاد شود تا شاهد انسجام هرچه بیش‌تر این نهادها باشیم.

رئیس شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه داشتن یک نگاه کلی برای مسیر تحول علوم انسانی اسلامی لازم است، عنوان کرد: نباید در این مسیر بروکراسی‌ای ایجاد شود که ظرفیت‌های فعال طی آن حذف شوند.

وی با بیان اینکه باید عملکرد حوزه در دانشگاه مورد بررسی قرار بگیرد، خاطرنشان کرد: اگر این عملکرد مفید باشد یک ظرفیت ایجاد خواهد شد ولی اگر به درستی پیش نرود به تهدید تبدیل خواهد شد.

رسالت اصلی ستاد ارتقاء تولید علوم انسانی اسلامی و امتداد آن است

حجت الاسلام والمسلمین مهدی رجایی بیان داشت: رسالت اصلی ستاد ارتقاء تولید علوم انسانی اسلامی در مراکز حوزوی و امتداد آن در دستگاه های علمی، اجرایی و حاکمیتی از طریق همکاری و هم افزایی است.

وی افزود: حوزه های علمیه و دانشگاه ها باید در بحث تولید علوم انسانی اسلامی گام بردارند، همچنین این علوم را امتداد دهند تا شاهد ظهور و بروز این علوم در برنامه توسعه، تدوین اسناد و سیاستگذاری های کلان باشیم.

دستیار ویژه مدیر حوزه های علمیه با تأکید بر وضعیت شناسی، آسیب شناسی و ظرفیت سنجی اشاره کرد و یادآور شد: تاکنون دبیرخانه ستاد 40 مصاحبه اکتشافی داشته که طی آن 225 آسیب را استخراج کرده است. همچنین به 9 راهبرد اصلی، 47 اقدام اساسی و 158 ریز اقدام دست پیدا کرده است.

تولید مبانی علوم انسانی اسلامی وظیفه حوزه است

حجت الاسلام سعدی، رئیس دانشگاه امام صادق(ع) بیان داشت: در گام نخست باید مزیت های نسبی بخش های مختلف در حوزه تولید علم را شناسایی کرد. در گام بعدی به بررسی مبانی تحول پرداخته شود.

وی افزود: در بحث تولید و ارتقاء علوم انسانی اسلامی باید اولویت حوزه علمیه تهیه مبانی و اولویت دانشگاه و مراکز علمی تبدیل این مبانی به گزاره های علمی باشد. دانشگاه امام صادق(ع) می تواند در زمینه تبدیل مبانی به گزاره علمی همکاری داشته باشد.

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) با تأکید بر این که باید از تولیدات موجود هم استفاده کنیم، بیان داشت: مراکز همکار باید نسبت به مزیت های نسبی، خود اظهاری کنند تا در شورای تحول به این موضوع توجه شود.

ستاد راهبری نافی ساختارهای موجود نیست

در پایان نیز حجت الاسلام عباسی با بیان این که چه بسا ضرورت تحول در علوم انسانی اسلامی از ضرورت حکمرانی فراتر است، بیان داشت: تحول در علوم انسانی اسلامی ضرورت تمدنی است.

وی با بیان این که در بحث تحول باید به طرح های نو اهمیت داد، بیان داشت: نقاط پیشینی وجود دارد که باید دیده و حل شود. نکته دیگر این کاری که می خواهد انجام شود نافی ساختارهای موجود نیست، به همین دلیل دخالتی در کار نهادها صورت نمی گیرد.

رئیس جامعه المصطفی العالمیه عنوان کرد: در طرح ها سادگی مزیت است، به همین دلیل از پیچیدگی و تفصیل باید اجتناب شود و طرح باید این موضوع را مدنظر داشته باشد.