«فقه رسانه»، يکي از شاخه‌های فقه تخصصی اجتماعی است که زيرشاخه‌هايی چون «فقه اينترنت، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی»، «فقه خبر و اطلاع‌رسانی و تبليغات»، «فقه راديو و تليويزيون و سينما»، «فقه کتاب و مطبوعات»، «فقه بازی‌های رايانه‌ای»، «فقه عمليات روانی و جنگ روانی» و «فقه رسانه‌های دينی و سنتی» دارد؛ گرچه در اين بحث، با توجه به ضرورت‌ها و اقتضائات امروز، فقه رسانه‌های نوپديد چون اينترنت و فضاي مجازی و شبکه‌های اجتماعی و راديو و تلويزيون در اولويت برخی پژوهش‌گران قرار گرفته است. با توسعه رسانه‌های جديد در سطح اجتماعی، نياز به اين مبحث در ساليان اخير بيشتر خود را نمايان کرده است و با توجه به بومي‌نبودن اکثر ابزارهاي رسانه‌ای، تکنولوژی، مديريت، برنامه‌ريزی و دستورالعمل‌های تکنيکي غربی در رسانه‌ها، لازم است که انديشمندان فقه و رسانه، در پی گسترش و ساماندهی مباحث مورد نياز در اين عرصه باشند.

گسترش رسانه‌هاي کاملاً جديدي چون اينترنت و بازي‌هاي رايانه‌اي و شبکه‌هاي اجتماعي، در دو دهه اخير در جامعه اسلامي، سؤالات بسيار زياد فقهي و شرعي در حوزه مشروعيت اصل اين رسانه‌ها و برخي ابزارهاي همراه اين رسانه‌ها، شيوه استفاده از آنها، محدوديت‌ها و گستره کاربرد آنها در حکومت‌داري و عمليات رواني و اقناعي در اجتماع، نتايج و پي‌آمدهاي استفاده از آنها در سنين و اقشار مختلف، در پيش پاي مردم مسلمان و مديريت جامعه اسلامي قرار داده است که پرداختن بدان را بسيار ضروري کرده است. پس فقه رسانه و زيرمجموعه‌هاي آن را بايد بيش از گذشته و در گروه‌ها و نشست‌هاي تخصصي‌تري، مورد کاوش و تحليل قرار داد و زمينه گسترش لازم اين علم را مهيا نمود تا انقلاب اسلامي با اتقان و استحکام و مبتني بر احکام فقه حکومتي از منظر حضرت امام خميني ^{رحمه‌الله} و مقام معظم رهبري ^{مدظله‌العالي} بتواند آغازي قدرتمند بر گام دوم انقلاب اسلامي بردارد و در مسير وصول به تمدن نوين اسلامي به پيش رود. در اين طريق، گروه فقه رسانه مؤسسه فتوح انديشه، برگزاري سلسله همايش‌هايي در اين راستا را جهت زمينه‌سازي نخبگاني و هم‌افزايي نظرات کارشناسان اين حوزه و تنقيح و جمع‌بندي و انتشار اين نظرات پيشنهاد مي‌دهد.

ضرورت

1)      فراگيري روزافزون آسيب‌هاي رسانه‌هاي پست‌مدرن جديد و ضرورت ايستادگي مشروع و حرکت در مسير به‌خدمت گرفتن رسانه‌ها در جهت تحقق اهداف انقلاب و جبهه مقاومت.

2)      سرمايه‌گذاري سازمان‌هاي امنيتي و نظامي دشمنان براي توسعه برخي رسانه‌ها در جهان در جهت اهداف استکباري خود.

3)      خدشه در حاکميت نظام اسلامي در رسانه‌هايي چون اينترنت و فضاي مجازي وشبکه‌هاي اجتماعي.

4)      زمينه‌سازي جهت ورود قوي به گام دوم انقلاب اسلامي در حوزه‌هاي رسانه و فقه.

5)      فقدان يا کمبود جدي ادبيات پايه فقه رسانه و زيرشاخه‌هاي آن جهت اداره فقهي نهادهاي رسانه‌اي نظام.

اهداف

1)      تمهيد و مسأله‌يابي و جهت‌دهي به مباحث فقه رسانه در مسير بهبود عملکرد رسانه‌هاي کشور و نهادهاي رسانه‌اي کشور در مسير تمدن‌سازي و تقويت جبهه مقاومت.

2)      بيان تفصيلي شاخصه‌هاي استقلال در فضاي سايبري و رسانه‌اي از حيث ابزار، شبکه، مديريت و ساختار.

3)      ارائه سياست‌ها و راهبردهاي لازم جهت تطبيق سياست‌هاي رسانه‌اي و سياست‌هاي فضاي مجازي جامع کشور با قانون اساسي و بيانيه گام دوم.

سؤالات

سؤال اصلي
اصول و مباني و قواعد مستفاد در فقه رسانه و فضاي مجازي، مبتني بر فقه اجتماعي و حکومتي کدامند و چگونه در تدوين فقه رسانه وفضاي مجازي به کار مي‌روند؟

سؤالات فرعي

1)      در تدوين فقه رسانه متناسب با نيازهاي جامعه اسلامي ذيل نظريه ولايت فقيه، چه جرياناتي وجود دارد؟ کدام نگاه به فقه حکومتي و اجتماعي بيشتر به کار مي‌آيد؟

2)      در مسير تدوين و تأليف فقه رسانه متناسب با گام دوم انقلاب اسلامي، چه تغييراتي در روش استنباط بايد ايجاد شود تا فقهي با نگاهي بين‌المللي ايجاد گردد؟ کدام سبک تفقهي موجود يا آرماني در اين مسير بايد بايد اعمال شود؟

3)      منابع، مباني و ابواب مرتبط با فقه رسانه کدام موارد هستند؟ اصول حاکم بر تفقه رسانه‌اي مورد نياز حاکميت اسلام در بعد داخلي و خارجي مملکت اسلامي و منطقه مقاومت و جهاني چيست؟

4)      در رسانه و فضاي مجازي مبتني بر تفقه شيعي، چه الزاماتي حاکم است؟ قاعده فقهي وجوب تعظيم شعائر و نفي سبيل در شرايط عادي چه اقتضائات در رسانه‌هاي مختلف و فضاي مجازي دارد؟ اين دو قاعده چه اقتضائاتي در شرايط جنگ سخت دارند؟ اين دو قاعده چه اقتضائاتي در جنگ رسانه‌اي دارند؟

5)      استقلال رسانه‌اي و استقلال و عزت ملي و ديني در فضاي مجازي، در شرايط عادي و شرايط جنگي چه معنايي مي‌دهد؟ از کدام قواعد فقهي مي‌توان به اين مهم دست يافت؟ وجوه مختلف قاعده فقهيه حفظ نظام، چه کمکي به ما در فهم و سياست‌گذاري و اجراي استقلال رسانه و فضاي مجازي دارد؟

6)      سياست‌گذاري رسانه‌اي بر مبناي فقه، چه اصول و لوازمي دارد؟ مکاتب مختلف در سياست‌گذاري چه ارتباطي با فقه شيعه پيدا مي‌کنند؟ در اداره رسانه‌ها و نهادهاي رسانه‌اي در جمهوري اسلامي، چه اصول و راهبردهاي سياست‌گذارانه‌اي مبتني بر فقه مي‌توان ارائه داد؟

7)      مصلحت در فقه شيعه به عنوان يک قاعده مطرح است يا اصلي حاکم بر تمام قواعد و اصول فقه؟ معنا و محدود عمل قاعده يا اصل مصلحت کجاست؟ اصل مصلحت فقهي، چه تأثيري در تفقه رسانه‌اي در شرايط عادي و جنگي دارد؟ در جنگ رسانه‌اي اين اصل چه لوازم و اقتضائاتي دارد؟

8)      از منظر فقه شيعه، شبکه ملي اطلاعات چه حدود و ثغور فني و محتوايي و مديريتي و ساختاري دارد؟ تجربه ساير کشورها چه کمکي به ما در اين امر مي‌کند؟ تدوين دقيق فقه رسانه و فضاي مجازي، چگونه به در اين امر ضروري ياري مي‌رساند؟

9)      پارادايم‌هاي اصلي حاکم بر علوم ارتباطات و رسانه و فضاي مجازي و مديريت آنها در دانشگاه‌هاي فعلي جهان چه مواردي است؟ مديريت جامع رسانه‌ها مبتني بر فقه شيعه چه مؤلفه‌هايي دارد و با کدام پارادايم‌ها و چارچوبه‌هاي انديشگي و مکتبي، سازگاري يا مخالفت دارد؟ در انديشه نظام‌مند ولايت فقيه، آيا با پارادايم‌ها و چارچوبه‌هاي حاکم بر علوم ارتباطات و رسانه فعلي، مي‌توان به فقه رسانه و فضاي مجازي تراز انقلاب و گام دوم رسيد؟ چه قدم‌هايي در اين مسير بايد برداشت؟

10)   قاعده حفظ نظام، چه ساختار ترتيبي دارد؟ در چه لايه‌هايي و چه نظاماتي از جامعه، حکومت و فرد را شامل مي‌شود؟ قاعده حفظ نظام چه ظرفيتي براي اصلاح سياست‌گذاري و ساختاري و اجرايي در رسانه‌هاي کشور دارد؟ فضاي مجازي آرماني گام دوم انقلاب، با توجه به اين قاعده چه ثغور و حدود و ضوابط وساختار و مديريتي بايد داشته باشد؟

خروجي‌‌هاي طرح

1)      برگزاري 10 نشست علمی.

2)      يک جلد کتاب نشست‏‌های تخصصی فقه رسانه و فضای مجازی.