موضوعات مرتبط: محصولات دانشی مدیریت اسلامی و جهادی

«طریقه صحیح تفکر»که فطرت هر انسانی آن را تشخیص می دهد چیست؟ جواب: اگر در هر چیزی شک بکنیم در این معنا شکی نداریم و نمی توانیم تردید داشته باشیم که بیرون از چهار دیوار وجود ما حقایقی وجود دارد، که مستقل از وجود ما و جدای از اعمال ما است، نظیر مسائل مبدأ و معاد و مسائل دیگر ریاضی و طبیعی و امثال آن، که اگر ما بخواهیم ارتباطی صحیح با آن حقایق داشته باشیم، و آنها را آن طور که هست دریابیم، و یقین کنیم که آنچه دریافته ایم حقیقت و واقع آن حقایق است، دست به دامن قضایای اولیه و بدیهیات عقلی می شویم که جای شک در آنها نیست و یا به لوازم آن بدیهیات متمسک شده و آنها را به ترتیب فکر خاصی طوری ردیف می کنیم که منظور و گم شده خود را از آن نتیجه بگیریم، مثلا بگوییم این مطلب بدیهی است که الف مساوی است باب، این نیز مسلم است که ب مساوی است با جیم، پس معلوم می شود که الف نیز مساوی است با جیم و یا بگوییم: اگر الف مساوی باشد با، ب به طور مسلمجیمنیز مساوی خواهد بود با دال، و اگر جیم مساوی با دال باشد قطعا هاء نیز مساوی باذاءخواهد بود؛ پس نتیجه می گیریم که اگر الف مساوی با ب باشد، قهرا و قطعا ها هم مساوی با زاء خواهد بود، و یا می گوییم: اگر الف مساوی با ب باشد، قهرا و قطعا جيم هم مساوی با دالخواهد بود، و چون یقین داریم که الفمساوی با ب است، پس مسلما ب مساوی با جیم نیز هست.

و این چند شکلی که ما در اینجا آوردیم و مواد اولیه ای که بدان اشاره نمودیم اموری است بدیهی که انسان دارای فطرت سلیم، امتناع دارد از اینکه درباره آنها شک کند مگر آنکه فطرتش آفت زده و عقلش مخبط و فهمش مختلط شده باشد، بطوری که مطالب ضروری و بدیهی را هم نتواند بفهمد، یک مفهوم تصوری را به جای مفهومی دیگر بگیرد، و یک مفهوم تصدیقی را به جای مفهوم تصدیقی دیگری اتخاذ کند، هم چنان که غالب شکاکها که در بدیهیات هم شک می کنند علت شکاک شدنشان این است که از یک مفهوم بدیهی چیز دیگری می فهمند.ما وقتی به تمامی تشکیک ها و شبهاتی که بر این طریقه منطقی یاد شده، وارد شده و مراجعه کنیم می بینیم که خود این شکاک ها نیز همه اعتمادشان در استنتاج دعاوی و مقاصد خود بر امثال قوانین مدونه در منطق است، که یا مربوط به ماده قضایا است و یا مربوط به صورت آنها، به طوری که اگر گفتار آنان را شکافته و تحلیل نمائیم و سپس مقدمات ابتدایی آن را یکی یکی کنار بگذاریم می بینیم که آن مقدمات عینا همان مواد و هیات های منطقی است که از آن فرار می کردند و بر آن خرده می گرفتند و اگر یکی از آن مقدمات و یا هیات ها را به شکلی تغییر دهیم که از نظر منطق به نتیجه نمی رسد، می بینیم که گفتار آنان نیز نتیجه نمی‌دهد و خود آنان نیز اعتراض می کنند که چرا فلان مقدمه را تغییر دادید، و این خود روشن ترین دلیل است بر این که شکاکان نیز به حکم فطرت انسانی‌شان صحت منطق را قبول داشته و به درستی اصول آن اعتراف دارند و نه تنها اعتراف دارند بلکه در استدلال های خود آن را به کار می بندند؛ پس اگر دم از انکار آن می زنند از باب الجاجت است، و با یقین به درستی آن، انکارش می کنند.

ما وقتی به تمامی تشکیک ها و شبهاتی که بر این طریقه منطقی یاد شده، وارد شده و مراجعه کنیم می بینیم که خود این شکاک ها نیز همه اعتمادشان در استنتاج دعاوی و مقاصد خود بر امثال قوانین مدونه در منطق است، که یا مربوط به ماده قضایا است و یا مربوط به صورت آنها، به طوری که اگر گفتار آنان را شکافته و تحلیل نمائیم و سپس مقدمات ابتدایی آن را یکی یکی کنار بگذاریم می بینیم که آن مقدمات عینا همان مواد و هیات های منطقی است که از آن فرار می کردند و بر آن خرده می گرفتند و اگر یکی از آن مقدمات و یا هیات ها را به شکلی تغییر دهیم که از نظر منطق به نتیجه نمی رسد، می بینیم که گفتار آنان نیز نتیجه نمی‌دهد و خود آنان نیز اعتراض می کنند که چرا فلان مقدمه را تغییر دادید، و این خود روشن ترین دلیل است بر این که شکاکان نیز به حکم فطرت انسانی‌شان صحت منطق را قبول داشته و به درستی اصول آن اعتراف دارند و نه تنها اعتراف دارند بلکه در استدلال های خود آن را به کار می بندند؛ پس اگر دم از انکار آن می زنند از باب الجاجت است، و با یقین به درستی آن، انکارش می کنند..