به گزارش روابط عمومی دانشکده علوم اجتماعی و فرهنگی دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام؛ دوشنبه 6 بهمن ماه 99 در ادامه سلسله نشست کرسی های ترویجی نقد و نظریه پردازی، نهمین نشست با موضوع « اصولی برای اجرایی‌سازی طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده » برگزار شد.

دکتر علم‌الهدی در مقدمه و شروع نشست بیان داشت: کرسی را تحت عنوان جمعیت با همکاری دکتر حاجیلویی و دکتر علیی راه‌اندازی کرده‌اند. مسئله جمعیت، مسئله مهمی است، مسئله‌ای راهبردی است. مقام معظم رهبری نیز بر آن تاکید داشتند. طرحی را مجلس شورای اسلامی به آن پرداخته و دکتر حاجیلویی با دسترسی که داشته‌اند، متوجه طرح شدند و بر آن، نقد و بررسی هم داشته است که در این نشست، ارائه خواهند داد.

دکتر حاجیلویی چالش اصلی در حوزه جمعیت را تداوم روندهای کنونی تغییر جمعیتی در ایران دانست. در این راستا بیان داشت: دو بحث به نام نرخ رشد جمعیت و نرخ متولدین یا باروری داریم. نرخ رشد جمعیت ما در حال حاضر مثبت است ولی روندی که وجود دارد، نزولی است. پیش‌بینی‌ها بیانگر این است که در سال 1430، نرخ رشد جمعیت کشور ما به صفر می ‌رسد و از آن به بعد هم نزولی خواهد شد. الان، نگرانی از بابت نرخ رشد جمعیت نیست؛ مسئله، نرخ باروریست که برای ما چالش‌های اساسی ایجاد کرده است. سیاست‌های تقلیل جمعیت از دهه چهل به طور جدی در ایران ایجاد می ‌شود؛ اما خوشبختانه بدلیل اینکه مردم اعتمادی به حاکمیت نداشتند، استقبالی از این بحث نمی‌شود، لذا در آن‌زمان، نرخ فرزندآوری کشور، کاهش پیدا نمی‌کند. بعد از انقلاب، رفتن حاکمیت به ‌سمت تنظیم خانواده و از طرفی همراهی حوزه علمیه با این قضیه، فضایی را ایجاد می‌کند که سد بدبینی نسبت به تنظیم خانواده، شکسته شد و حالا دیگر مردم همراهی می‌کنند. امروز کشور ما، سریع‌ترین نرخ کاهش فرزندآوری، در جهان را دارد. این قضیه چالش‌هایی به وجود می ‌آورد، یکی اینکه؛ جمعیت ‌شناسان، بحثی به نام تله باروری دارند. تله باروری یعنی اگر نرخ باروری در یک جغرافیایی، کمتر از 5/1 شود، دیگر احیای این باروری، کار بسیار سختی خواهد شد و حداقل 150 سال طول می‌کشد تا این نرخ را به نرخ جایگزینی برسانند. چالش دوم، کشور، مهیای بحث سالمندی و مسئله‌های پایین آمدن رشد جمعیت، از حیث اقتصادی، بهداشتی، فرهنگی، امنیتی، می ‌شود. یک ظرفیت درونی که جمعیت دارد و برای متولدین دهه شصت می‌باشد، می‌تواند این بحث را برگرداند. این بازه زمانی که متولدین دهه شصت در سن فرزندآوری هستند، تا ده سال آینده کاملا بسته می‌شود. سوال اساسی این است که از این ده سال، چگونه می‌توانیم استفاده کنیم؟

وی افزود:  مسئله دست ‌اندازی دشمن در این قضیه بسیار جدی است. گزاره‌های بسیار زیادی از دخالت آمریکایی‌ها در کشورهای مختلف وجود دارد و خودشان می‌گویند رشد جمعیت در دنیا، امنیت ملی آمریکا را تهدید می‌کند. در تحریم‌ها، ورود کمک‌ها به کشور ما در حوزه تنظیم خانواده، هیچ وقت قطع نشد.

طرح جوان‌سازی جمعیت و حمایت از خانواده، یک قدم اول است و قدم‌های بزرگتری وجود دارد که در میدان اجرایی‌سازی این طرح، باید اتفاق بیافتد. دولت و دستگاه مجریه با بهانه‌ آوری مسائل اقتصادی، پایه‌ی این کار نیست و نسبت به اصل طرح، حرف دارد؛ گویا اینکه هنوز این طرح، برایش مسئله نیست. ایشان، الگوی اجرایی‌سازی سیاست‌های جمعیتی را به چهار طیف ناامیدانه، امیدوارانه، فرصت‌طلبانه و دشمنانه تقسیم‌بندی و تشریح کرد. سوال اینجاست که چگونه انتظارات بزرگ در پاستور و بهارستان، در ایران اجرایی می‌شود؟ طبق برنامه تفریق بودجه سال 1398، فقط 33 درصد فعالیت‌های دولت با برنامه، تطبیق دارد و تقریبا همین میزان، در برنامه‌های توسعه می‌باشد. یعنی آنچه در مجلس تدبیر می‌شود و به قوه مجریه ابلاغ می‌شود، اجرا نمی‌شود. بعد از مرحله ابلاغ‌ به دولت برای اجراست که قصه اجرایی‌سازی ما کلید می‌خورد. دکتر حاجیلویی، اصولی را ناظر به سیاستگذار مطرح کرد.

دکتر علم‌الهدی در ادامه گفت: با توجه به سخنان دکتر حاجیلویی، جمهوری اسلامی هنوز یک سیاست واحد برای این مسئله ندارد. پس، قدرت اجماع‌کنندگی هم به وجود نمی‌آید. اولا، علل را بنده در تحلیل لایه‌ای نگاه می‌کنم. اینکه ما به کاهش جمعیت مبتلا شدیم چیست؟ ثانیا، ناظر به علل، سیاستگذاری کنیم، نه معلول، تا به راهکارهای منطقی‌تر و اجرایی‌تر برسیم.

در ادامه این نشست، دکتر علی خلیلی نیز به ارائه مطالبی پرداخت و اظهار داشت: تحولات تاریخی که در خود غرب رخ داده و به تبع آن وارد کشور ما شده، عامل اصلی این مشکل است که باعث چند مسئله اساسی شده، یکی، بالا رفتن سن ازدواج. دوم، کاهش میل به فرزند‌آوری. ما به تحولات تاریخی که زمینه‌ساز این دو مسئله شده است توجه نداریم و می‌خواهیم آن‌را به سیاست‌های تبلیغی و قیمتی، تقلیل بدهیم. لذا همان مسیری را می‌رویم که غرب دارد می‌رود. ساختارهایی مثل آموزش و پرورش و آموزش عالی، که ایجاد کرده‌ایم، خود از موانع اصلی این مسئله می‌باشد. الان، دو مانع جدی وجود دارد؛ یکی اینکه پشت این قضیه، یک برنامه‌ریزی بین‌المللی وجود دارد که یک جریان سیاسی در کشور، از آن جریان حمایت می‌کند. چرا دولتمردان ما در دهه شصت، متمایل شدند به کنترل جمعیت؟ تا زمانی که پاسخ این سوال را ندهیم، نمی‌توانیم عملیاتی انجام دهیم. جمعیت، دو رکن کمی و کیفی دارد. ما نمی‌توانیم به بحث‌های کمی جمعیت، با بی‌توجهی به مباحث کیفی جمعیت بپردازیم. اگر الگویی برای تغییر کیفی جمعیت و کاهش وابستگی مردم به حکومت نداشته باشیم، حکومت به سمت اصلاح این مشکل نمی‌رود. فهم عمیقی که باید نسبت به تحولات گذشته خود داشته باشیم، آثار عملی دارد. یکی اینکه، متوجه می‌شویم تحولات تاریخی رخ داده در کشور، علل مشکلات است. دوم اینکه، این تحولات، در همه مشکلات حضور دارد. سوم اینکه، برای حل آن اقدام می‌کنیم.

در ادامه صحبت‌های حضار جلسه، دکتر قاسمی‌شوب بیان داشت: علاوه بر نکاتی که دوستان ارائه کردند، نکته‌ای مغفول باقی مانده، جهان‌بینی است که به خورد عامه جامعه داده می‌شود. آموزش و پرورش یک نگاه اشتباهی به فرد داده است که آن شخص احساس می‌کند راه فلاح و رستگاری همین است و بس. شورای‌عالی انقلاب فرهنگی اگر ‌بخواهد سیاست‌گذاری کند، باید به طریقی به یک برنامه جامعی برسد که به لحاظ ایدئولوژیک و آن جهان‌بینی که ما می‌خواهیم به امت حزب‌الله القا کنیم، بیاید ارزش‌گذاری‌ها را متفاوت کند.

در ادامه سخنان دکتر قاسمی‌شوب، دکتر موسوی بیان کرد که جهان، مشکلاتش را با دانش حل می‌کند. انقلاب اسلامی، بابی باز کرده است به اسم مردم؛ مشکلات را با مردم حل می‌کند. منتها این سپردن به مردم، یک مقوله‌ای است. ما در هر مشکلی، مبتنی بر اندیشه انقلاب اسلامی، باید فکر کنیم ببینیم راه سپردن این داستان به مردم چیست؟ کسی اگر بخواهد بنیادی و عملیاتی فکر کند، باید به این فکر کند که چجوری این مسئله را به مسئله مردم تبدیل کند که نمودش این باشد که، مردم نسبت به آن مسئله، دغدغه پیدا کنند. گام دوم اینکه، فکر کنیم ظرفیت‌های حکومتی را چگونه می‌شود به استخدام مردم درآورد؟.