چکیده

تغییراتِ کلان فناوری‏ها در سطح جهانی بر حوزه‏های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی کشورها و جوامع اثرگذار است. این تغییرات که در گذشته آهنگ کندتری داشتند امروزه وسعت گرفته‏اند و روندهای فناورانه جهانی را شکل داده‏اند بطوری که با بررسی و تحلیل این روندها، می‏توان تصویری از دنیای آینده به دست آورد. کشورها و جوامعی که با دریافت این روندهای کلان بتوانند نقش فعال تری در آن ایفا کنند دست پیش نسبت به سایر کشورها خواهند داشت. کشور ما، ایران که مدت‏ها در پیشینه تاریخی خویش، از کشورهای سرآمد و برتر جهان بوده است در دوره‏ای تاریخی در روند توسعه فناوری‏هایی همچون فناوری‏های تولید شامل تولید انبوه، فناوری‏های حمل‏ونقل شامل حمل و نقل انبوه دریایی، فناوری‏های نظامی همچون توپ جنگی از سایر کشورها فاصله گرفت و بدین ترتیب زمینه شکل‏گیری شکاف بین آن و کشورهای توسعه یافته امروزی ایجاد گردید. بدین ترتیب مساله این پژوهش، شناسایی روندهای فناوری‏های جهانی تا سال 2025 است. در این راستا، از مطالعه پايش روندهای فناوری، یعنی رويه‌اي روش‌شناختي است که با هدف ارزيابي رويدادهاي در حال شکل‌گيري، همزمان با روي دادن يا در كوتاه‌ترين زمان ممكن پس از آن، انجام مي‌پذيرد استفاده شده است. در پژوهش فعلی، در راستایی شناسایی روندهای راهبردی فناورانه از روش تحلیل محتوای متون منتخب استفاده شده و جهت اعتباریابی نتایج، از نظرات خبرگان بهره برده شده است. نتایج حاکی از آن است که تا سال 2025 از بین دسته‏بندی‏های مرسوم فناوری، فناوری ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان فناوری راهبردی با اولویت نخست شناسایی شده است و پس از آن، فناوری نانو و مواد پیشرفته و سپس فناوری زیستی قرار دارند. از دیگر فناوری‏های قابل ردگیری جهت بررسی تاثیرات راهبردی، می‏توان به فناوری‏های مالی، فناوری‏های آب و انرژی، فناوری‏های داده بزرگ، فناوری‏های مرتبط با اینترنت اشیا و فناوری‏های نرم اشاره کرد.